Bezpieczeństwo w szkole 

SPIS TREŚCI :

1. Wstęp. 

2. Zadania i obowiązki koordynatora ds. bezpieczeństwa w szkole.

  2.1.  Działania koordynatora.

  2.2. Przykładowy plan pracy koordynatora ds. bezpieczeństwa.

  2.3. Profil funkcji koordynatora ds. bezpieczeństwa.

  2.4. Rodzaje działań podejmowanych przez koordynatora ds. bezpieczeństwa 

3. Podstawy prawne do działań profilaktycznych w szkole.

4. Podstawy prawne procedur stosowanych w szkołach/placówkach w celu zapewnienia bezpieczeństwa.

5. Zadania szkoły w zakresie bezpieczeństwa.

  5.1. Przemoc w szkole‑ogólne wskazówki dla rodziców.

  5.2. Przemoc w szkole‑wskazówki dla ucznia.

6. Ewakuacja szkoły ‑ kilka pytań i odpowiedzi. 

  6.1. Ratowanie ludzi z zagrożonych obiektów:

• W jaki sposób należy posługiwać się gaśnicami?
• Czy są jakieś przypadki, kiedy bezwzględnie należy podjąć walkę z ogniem jeszcze przed przybyciem straży pożarnej?
• W jakim zatem celu istnieje obowiązek wyposażania obiektów w gaśnice i wewnętrzne hydranty pożarowe?
• Czy w przypadku nie do końca uzasadnionego wezwania straży pożarnej wzywający może być obciążony kosztami interwencji?
• Co zrobić, gdy w sytuacji zauważenia zagrożenia zapomnimy numeru alarmowego do straży pożarnej i innych służb ratowniczych?
• Powszechnie znany numer telefonu do straży pożarnej brzmi 998. Czy jest on już zastąpiony przez bardziej popularny na świecie numer 112?
• Co należy zrobić w przypadku zauważenia pożaru lub innej sytuacji mogącej w swych skutkach spowodować zagrożenie dla ludzi lub mienia? 

7. Rola Policji w zakresie zapewnienia bezpieczeństwa w szkołach oraz ograniczeniu przemocy w rodzinie. 

  7.1. Czynniki kształtujące rozwój młodego człowieka.

 8. Bibliografia

---

  1. Wstęp

Szkoła to instytucja oświatowo - wychowawcza zajmująca się kształceniem i wychowaniem w państwie, a także siedziba (budynek) tej instytucji oraz jej uczniowie i personel. Podstawową funkcją wychowawczą szkoły jest wychowanie społeczne, czyli kształtowanie kulturowe ucznia wedle norm etycznych, obowiązujących w danym społeczeństwie. Problem wychowania zawiera w sobie składnik nauczania, opieki i profilaktyki. Rzetelnie realizowane wychowanie zawiera w sobie profilaktykę, gdyż zapobiega potencjalnym błędom wypaczającym funkcjonowanie młodego człowieka w życiu, a tym samym pozwala na jego realizowanie się w życiu osobistym, rodzinnym i zawodowym. Z kolei opieka koncentruje się na zapewnieniu dziecku bezpieczeństwa i zaspokojeniu jego potrzeb duchowych, psychicznych oraz fizycznych. Szkoła to również miejsce odpoczynku, tajemniczego uroku, spokoju, gwarantujące wolność, oraz czas spędzony całkowicie zgodnie z upodobaniami, poświęcony tym zajęciom, które sprawiają mu przyjemność oraz wywołują spontaniczną radość.

  

2. Zadania i obowiązki koordynatora ds. bezpieczeństwa w szkole

2.1.  Działania koordynatora

1. Opracowane procedury bezpieczeństwa w szkole.
2. Procedury reagowania w sytuacjach „kryzysu zewnętrznego”.
3. Zasady współpracy z instytucjami wspierającymi szkołę w utrzymaniu bezpieczeństwa w szkole.
4. Wykaz instytucji.
5. Diagnozowanie stanu bezpieczeństwa szkoły i występujących zagrożeń/przy współpracy z pedagogiem, zespołem diagnoz, wychowawcami, rodzicami, dyrektorem, społecznym inspektorem BHP.
6. Zakres współpracy ze służbami sanitarnymi, pożarowymi, zarządzania kryzysowego.
7. Tematyka szkoleń rady pedagogicznej oraz rodziców i uczniów.
8. Podejmowane działania w zakresie poprawy stanu bezpieczeństwa‑plan pracy koordynatora.
9. Zasady działania zespołu reagowania kryzysowego.
10. Dokumentowanie działań koordynatora zaistniałych zdarzeń.
11. Zakres wzajemnej współpracy organów szkoły i koordynatora.
12. Sprawozdawczość.
13. Zgodność planowania pracy z wnioskami z diagnoz oraz pracy własnej.  

2.2. Przykładowy plan pracy koordynatora ds. bezpieczeństwa

Imię i nazwisko:

Data powierzenia obowiązków:

Rok szkolny:

Data opracowania:

Data zatwierdzenia:

 

Obszar zadaniowy	Zadania	Formy realizacji	Termin	Uwagi o realizacji
I. Integrowanie planowanych działań wszystkich podmiotów szkoły/placówki (nauczycieli, uczniów/wychowanków, rodziców) w zakresie podniesienia bezpieczeństwa	1. Zidentyfikowanie wszystkich podmiotów do współpracy w zakresie poprawy bezpieczeństwa w szkole.   2. Przygotowanie i organizacja pracy zespołu projektowego ds. poprawy bezpieczeństwa w szkole.   3. Opracowanie planu poprawy bezpieczeństwa.   4. Integrowanie działań nauczycieli, uczniów/wychowanków, rodziców w zakresie bezpieczeństwa oraz współpraca ze środowiskiem, w tym z kuratorium oświaty, policją, prokuraturą, sądem dla nieletnich i innymi instytucjami (stowarzyszenia, fundacje) mogącymi pomóc szkole w rozwiązywaniu problemów dotyczących bezpieczeństwa.	1. Przygotowanie i organizacja pracy zespołu projektowego ds. poprawy bezpieczeństwa w szkole.   2. Opracowywanie z dyrektorem i pedagogiem projektu procedur bezpieczeństwa i reagowania w sytuacjach kryzysowych w szkole.   3. Upowszechnianie wiedzy o zasadach postępowania w sytuacjach nietypowych wśród uczniów, rodziców i nauczycieli.   4. Opracowywanie z radą pedagogiczną, radą rodziców i samorządem uczniowskim programu działań mającego na celu podniesienie bezpieczeństwa w szkole i wyeliminowania sytuacji trudnych.   5. Włączenie w realizację zadań Policji, Sądu, Organu Prowadzącego.   6. Współpraca z Poradnią PP, Sądem, Ośrodkami Pomocy Społecznej w zakresie oddziaływań na środowisko rodzinne uczniów zagrożonych demoralizacją.
II. Koordynowanie realizacji i ewaluacji działań w zakresie bezpieczeństwa w ramach Programu Wychowawczego i Programu Profilaktyki oraz programu „Zero tolerancji dla przemocy w szkole”.	1. Ocena realizowanych zadań z zakresu profilaktyki/ocena pracy w kierunku uczenia właściwych zachowań w sytuacjach zagrażających bezpieczeństwu.   2. Monitorowanie zagrożeń bezpieczeństwa uczniów i pracowników szkoły (w tym monitoring wizyjny).	1. Analiza dokumentów regulujących pracę szkoły w zakresie wychowania i profilaktyki oraz zapewnienia bezpieczeństwa.   2. Przygotowanie materiałów informacyjnych o stanie bezpieczeństwa.   3. Przeprowadzenie okresowej diagnozy na temat stanu bezpieczeństwa w szkole, występujących zagrożeń oraz przestrzegania praw ucznia.
III. Pozyskiwanie sojuszników szkoły w zakresie współpracy na rzecz podniesienia bezpieczeństwa uczniów.   IV. Współpraca ze środowiskiem lokalnym i instytucjami wspierającymi szkołę w działaniach wychowawczych i profilaktycznych.	1. Współpraca z Radą Rodziców w zakresie realizacji zadań integrujących działania wychowawcze szkoły i rodziny.   2. Współpraca z Policją, Strażą Pożarną, Sądem itp. w zakresie promocji zasad bezpieczeństwa.   3. Współpraca ze środowiskiem lokalnym, fundacjami, stowarzyszeniami.   4. Współpraca z Samorządem Uczniów w zakresie propozycji poprawy bezpieczeństwa.   5. Promowanie działań szkoły w zakresie bezpieczeństwa.	1. Zbieranie opinii na temat działań szkoły w zakresie poprawy bezpieczeństwa.   2. Udział w ogólnoszkolnych spotkaniach z rodzicami, prezentowanie zagrożeń, wyników diagnoz, efektów pracy w zakresie podniesienia bezpieczeństwa.   3. Zbieranie opinii na temat występujących zagrożeń ora zachowań uczniów poza szkołą. (pozyskiwanie informacji od kuratorów sadowych, ośrodków pomocy społecznej)   4. Opracowanie i upowszechnianie wraz z SU miesięcznych wniosków z diagnoz/obserwacji zachowań uczniów na terenie szkoły i poza nią.   5. Przeprowadzanie rozmów indywidualnych z rodzicami.   6. Przygotowanie spotkań z organami wspierającymi profilaktykę i bezpieczeństwo w szkole.   7. Zorganizowanie wspólnie z wychowawcami klas oraz uczniami kampanii na rzecz bezpieczeństwa.   8. Przygotowanie ćwiczeń z zakresu postępowania w sytuacjach zagrożenia (Straż, Policja)
V. Dzielenie się wiedzą na temat sposobów poprawy bezpieczeństwa.	1. Pomoc nauczycielom/wychowawcom w nawiązywaniu współpracy z: policją, strażą miejską, strażą pożarną oraz innymi instytucjami działającymi na rzecz bezpieczeństwa.   2. Współuczestnictwo w tworzeniu programów poprawiających stan bezpieczeństwa w szkole.   3. Dzielenie się wiedzą na temat mechanizmów ryzykownych zachowań z nauczycielami, rodzicami i uczniami.   4. Szkolenia rady pedagogicznej i pracowników w zakresie procedur postępowania sytuacjach kryzysowych.   5. Przygotowanie propozycji tematyki szkoleń rady pedagogicznej w zakresie bezpieczeństwa, agresji, przemocy.   6. Roczne sprawozdanie z działań.	1. Opracowanie listy instytucji i osób mogących wesprzeć nauczycieli w pracy wychowawczej.   2. Pośredniczenie w kontraktach.   3. Opracowywanie wniosków do programu poprawy bezpieczeństwa w szkole na podstawie monitorowanie, diagnoz oraz opinii rodziców.   4. Prezentowanie informacji własnych na temat bezpieczeństwa na posiedzeniach rad pedagogicznych, zespołów wychowawczych oraz spotkaniach z rodzicami.   5. Organizowanie prelekcji dla uczniów na temat ryzykownych zachowań i ich konsekwencji.   6. Przedłożenie tematyki szkoleń liderowi WDN oraz dyrektorowi.   6. W nioski z pracy w formie sprawozdania prezentowane RP i RR.

 

 2.3. Profil funkcji koordynatora ds. bezpieczeństwa

Koordynowanie współpracy między:

• pedagogiem a nauczycielami i rodzicami (pod warunkiem że pedagog nie pełni w szkole funkcji koordynatora);
• dyrektorem, nauczycielami i rodzicami;
• nauczycielami, uczniami i rodzicami;
• szkołą a instytucjami wspierającymi jej pracę (poradnią psychologiczno‑pedagogiczną, policją, sądem, służbami medycznymi);
• społecznością lokalną.

Posiadanie bieżącej wiedzy o:

• stopniu realizacji zadań z zakresu wychowania i opieki;
• stopniu realizacji programu wychowawczego i profilaktyki;
• stopniu realizacji podstawy programowej zadań szkoły;
• wynikach wnioskach z prowadzonych diagnoz z zakresu bezpieczeństwa w szkole;
• sytuacji szkolnej wychowanków;
• sytuacjach zagrażających prawidłowemu przebiegowi procesu kształcenia i wychowania;
• programach i przedsięwzięciach realizowanych przy współpracy instytucjami wspierającymi proces kształcenia i wychowania;
• frekwencji uczniów;
• stosowanych środkach zaradczych w stosunku do uczniów z problemami wychowawczymi;
• formach i tematach doskonalenia nauczycieli z zakresu bezpieczeństwa oraz opieki i wychowania.

Pozostawanie w czasowym kontakcie z instytucjami wspierającymi pracę szkoły:

• Sądem, Policją, Miejskim Ośrodkiem Pomocy Społecznej(MOPS), Kuratorem Sądowym, Poradnią Psychologiczno‑Pedagogiczną, Centrum Pomocy Rodzinie, Gminą.

Pozyskiwanie wiedzy o:

• sytuacji rodzinnej uczniów;
• realizacji postanowień sądu;
• socjalizacji uczniów objętych opieką kuratora sądowego;
• pozyskaniu sojuszników dla oddziaływań wychowawczych prowadzonych w szkole;
• pedagogizacji rodziców;
• pozyskiwaniu środków finansowych na realizację zadań z zakresu bezpieczeństwa;
• pomocy w zagospodarowaniu czasu wolnego uczniów, promowaniu pracy szkoły w środowisku lokalnym.

  

2.4. Rodzaje działań podejmowanych przez koordynatora ds. bezpieczeństwa

• Działania o charakterze wczesnej interwencji ‑ udzielenie profesjonalnej pomocy w rozwiązywaniu trudności i eliminowaniu zachowań niepożądanych występujących w szkole.
• Działania informacyjne ‑ dostarczanie informacji uczniom, rodzicom i nauczycielom na temat przyczyn, konsekwencji i odpowiedzialności zachowań zagrażających bezpieczeństwu własnemu i innych.
• Działania edukacyjne ‑ tworzenie możliwości rozwijania umiejętności zaspokajania potrzeb fizycznych, psychicznych, społecznych i duchowych zgodnie z normami etycznymi, szkolnymi i prawnymi.
• Działania dotyczące zmian przepisów ‑ (dotyczy prawa wewnątrzszkolnego, w szczególności statutu szkoły w tym: WSO, Programu Wychowawczego, Programu Profilaktyki, Regulaminu Praw i Obowiązków       Ucznia).
• Działania środowiskowe ‑ eliminowanie w środowisku wychowawczym ucznia czynników ryzyka i wprowadzanie czynników chroniących.
• Działania korygujące ‑ eliminowanie przyczyn negatywnych zachowań i postaw uczniów lub wychowanków w celu zapobieżenia ich powtórnemu wystąpieniu oraz wystąpieniu innych niepożądanych zachowań.
• Działania zapobiegawcze ‑ eliminowanie potencjalnych przyczyn i zagrożeń, które mogą mieć negatywny wpływ na zachowania i postawy uczniów, w celu zapewnienia bezpieczeństwa.
• Działania środowiskowe ‑ eliminowanie w środowisku wychowawczym ucznia czynników ryzyka i wprowadzania czynników chroniących.
• Działania integrujące organy szkoły na rzecz zapewnienia bezpieczeństwa w szkole ‑ wypracowanie metod współpracy organów szkoły, skodyfikowanie ich i przyjęcie do realizacji z konsekwencją                   odpowiedzialności za ich łamanie.

Działania proceduralno‑prawne ‑ stworzenie procedur zapewniających bezpieczeństwo w szkole, reagowanie w sytuacjach trudnych oraz zagrażających bezpieczeństwu (w tym określenie zasad współpracy z instytucjami wspierającymi szkołę w procesie zapewnienia bezpieczeństwa).

  

3. Podstawy prawne do działań profilaktycznych w szkole

1. Konstytucja Rzeczypospolitej Polskiej, art. 72.
2. Konwencja o Prawach Dziecka, art. 3, 19, 33.
3. Rozporządzenie MENiS z dnia 26 lutego 2002 r. w sprawie podstawy programowej kształcenia ogólnego (Dz. U. Nr 51, poz. 458).
4. Rozporządzenie MEN z dnia 21 maja 2001 r. w sprawie ramowych statutów publicznego przedszkola oraz publicznych szkół (Dz. U. Nr 61, poz. 624).
5. Rozporządzenie MENiS z dnia 31 stycznia 2002 r. zmieniające rozporządzenie w sprawie ramowych statutów publicznego przedszkola oraz publicznych szkół (Dz. U. Nr 10, poz. 96).
6. Rozporządzenie MENiS z dnia 7 stycznia 2003 r. w sprawie zasad udzielania i organizacji pomocy psychologiczno - pedagogicznej w publicznych przedszkolach, szkołach i placówkach (Dz. U. Nr 11, poz. 114).
7. Rozporządzenie MENiS z dnia 31 stycznia 2003 r. w sprawie szczegółowych form działalności wychowawczej i zapobiegawczej wśród dzieci i młodzieży zagrożonych uzależnieniem (Dz. U. Nr 26, poz. 226).
8. Ustawa o systemie oświaty.
9. Ustawa o przeciwdziałaniu narkomanii z dnia 24 kwietnia 1997 r. (Dz. U. Nr 75, poz. 468 z późn. zm.).
10. Ustawa o wychowaniu w trzeźwości i przeciwdziałaniu alkoholizmowi z dnia 26 października 1982 r. (Dz. U. Nr 35, poz. 230 z późn. zm.).
11. Ustawa o ochronie zdrowia psychicznego z dnia 19 sierpnia 1994 r. (Dz. U. Nr 98, poz. 472).
12. Ustawa o ochronie zdrowia przed następstwami używania tytoniu i wyrobów tytoniowych z dnia 9 listopada 1995 r. (Dz. U. Nr 10, poz. 55).  

4. Podstawy prawne procedur stosowanych w szkołach/placówkach w celu zapewnienia bezpieczeństwa

1. Ustawa z dnia 26 października 1982 r. o postępowaniu w sprawach nieletnich (Dz. U. z 1982 r. Nr 35, poz. 228 z późn. zm.‑tekst jednolity Dz. U. z 2002 r. Nr 11, poz. 109 oraz przepisy wykonawcze związane           z ustawą).
2. Ustawa z dnia 26 października 1982 r. o wychowaniu w trzeźwości i przeciwdziałaniu alkoholizmowi (Dz. U. Nr 35, poz. 230 z późn. zm.).
3. Ustawa z dnia 24 kwietnia 1997 r. o przeciwdziałaniu narkomanii (Dz. U. z 2003 r. Nr 24, poz. 198).
4. Ustawa z dnia 6 kwietnia 1990 r. o Policji (Dz. U. Nr 30, poz. 179 z późn. zm.).
5. Zarządzenie Nr 15/97 Komendanta Głównego Policji z dnia 16 czerwca 1977 r. w sprawie form i metod działań Policji w zakresie zapobiegania i zwalczania demoralizacji i przestępczości nieletnich.
6. Ustawa z dnia 7 września 1991 r. o systemie oświaty (Dz. U. z 1996 r. Nr 67, poz. 329 z późn. zm.).
7. Rozporządzenie Ministra Edukacji Narodowej i Sportu z dnia 31 stycznia 2003 r. w sprawie szczegółowych form działalności wychowawczej i zapobiegawczej wśród dzieci i młodzieży zagrożonych                      uzależnieniem (Dz. U. Nr 26, poz. 226).

  5. Zadania szkoły w zakresie bezpieczeństwa

1. Oddziaływać na ucznia i jego środowisko w celu eliminowania zachowań agresywnych i patologicznych.
2. Oddziaływać na nauczycieli, wychowawców i pracowników szkoły w celu zapobiegania zachowaniom niepożądanym poprzez pracę wychowawczą i realizację zadań szkoły.
3. Znać problemy środowiskowe otoczenia szkoły poprzez uzyskiwanie informacji od instytucji pomocy społecznej, sądu, policji o sytuacji rodzinnej uczniów.
4. Diagnozować problemy zagrażające bezpieczeństwu w szkole i poza nią.
5. Udzielać wsparcia rodzicom w zakresie profilaktyki i zachowań agresywnych dzieci.
6. Współpracować z instytucjami i służbami zapewniającymi bezpieczeństwo.
7. Monitorować zdarzenia, które mogą wywołać w szkole sytuacje kryzysowe (zabójstwa, samobójstwa, rozprowadzanie narkotyków, kradzieże).
8. Identyfikować osoby wymagające pomocy.
9. Stworzyć zespół ds. reagowania kryzysowego, który określi swój zakres działań w tych sytuacjach, kontakty z mediami, kuratorium, organem prowadzącym oraz służbami specjalistycznymi.
10. Monitorować stan bezpieczeństwa budynku szkolnego, terenu szkoły poprzez działania społecznego inspektora BHP oraz wnioski z kontroli sanepidu.
11. Podjąć działania na rzecz zagospodarowania czasu wolnego uczniom poprzez oddziaływanie prozawodoznawcze, świetlice środowiskowe, koła zainteresowań.

5.1. Przemoc w szkole‑ogólne wskazówki dla rodziców

Drogi Rodzicu, gdy dowiadujesz się, że Twoje dziecko jest prześladowane w szkole, przeżywasz zaskoczenie i nie wiesz, co z tym faktem zrobić. Jest Ci trudno w to uwierzyć. Wydaje Ci się, że to Twoja wina i czujesz złość. Pamiętaj jednak, że Twoje dziecko przeżywa to samo i to, Ty musisz mu pomóc.

Jakie formy przemocy występują w szkole?

Przemoc może przybierać różne formy: przemocy fizycznej i przemocy psychicznej. W szkole zazwyczaj mamy do czynienia z przemocą rówieśniczą. Incydentalnie może również pojawić się przemoc nauczycieli wobec uczniów. Niezależnie od rodzaju przemoc może stanowić ciężkie przeżycie dla dziecka i prowadzić do poważnych konsekwencji psychoemocjonalnych i somatycznych.

Jak zorientować się, że dziecko podlega przemocy w szkole?

Niektóre dzieci ukrywają problem. Być może nie chcą Cię zmartwić, albo wstydzą się. Mogą też czuć, że wina tkwi w nich samych. Takie dzieci najczęściej nie lubią szkoły. Rano przed wyjściem skarżą się na bóle głowy, gardła, gorączkę itp.

Inne sygnały świadczące o tym, że dziecko może być ofiarą przemocy szkolnej:

• nie chce wychodzić z domu albo wychodzi bardzo późno lub bardzo wcześnie;
• wraca ze szkoły później, okrężną drogą;
• wraca po lekcjach ze zranieniami i siniakami;
• ma podarte ubranie;
• znajdujesz zniszczone podręczniki i przybory szkolne;
• prosi Cię o kupno „zgubionych" (zabranych lub ukradzionych) przedmiotów;
• często „gubi" pieniądze i prosi o drobne na „składkę";
• nie chce brać do szkoły drugiego śniadania albo bierze dużo więcej niż zwykle;
• prosi o „załatwienie" zwolnienia z WF;
• kłóci się ze swoimi przyjaciółmi;
• jest ciche, izoluje się;
• jest agresywne w stosunku do innych domowników (np. rodzeństwa);
• ma gorsze wyniki w nauce;
• opuszcza pojedyncze lekcje lub wagaruje;
• ma problem ze snem lub senne koszmary, płacze w nocy.

Co możesz zrobić?

1. Porozmawiaj z dzieckiem o szkole, co lubi, a czego nie lubi i jakich ma przyjaciół. Nie zmuszaj dziecka, aby z Tobą rozmawiało, po prostu zapewnij je, że może Ci ufać i że Ty postarasz się pomóc w rozwiązaniu wszystkich problemów. Upewnij je, że nie uczyniło niczego złego.
2. Notuj wszystko, co zauważysz i zachęcaj dziecko, aby prowadziło pamiętnik. Dokumentuj wszystkie nieprzyjemne SMS‑y oraz emaile.
3. Skontaktuj się ze szkołą jak tylko zaczniesz podejrzewać, że masz do czynienia z problemem. Szkoła także będzie chciała rozwiązać problem.

• Porozmawiaj z wychowawcą klasy i pamiętaj, że sytuacja ta nie powstała z winy szkoły. Gdy nauczyciel zacznie obserwować sytuację i mieć oko na dręczyciela‑i jego zachowanie się wobec Twego dziecka‑sytuację będzie można względnie łatwo znormalizować.
• Zachęć dziecko do poszerzenia kręgu przyjaciół. Staraj się ich poznać. Poproś ich, aby pilnowali jeden drugiego.
• Jeżeli przemoc nie ustanie, skontaktuj się ze szkołą ponownie i napisz do dyrektora, aby wyjaśnił, jakie są zasady postępowania szkoły w razie stwierdzenia przypadków przemocy. Tym sposobem będziesz wiedzieć dokładnie, jakie działania szkoła podejmuje dla rozwiązania nabrzmiałej sytuacji.

1. Dodaj dziecku otuchy podkreślając, że ignorowanie przemocy nie spowoduje, że ona zniknie, a może nawet pogorszyć sytuację. Dziecko musi być przekonane, że nie jest to jego wina i że nikt nie ma prawa stosować przemocy. Nie zachęcaj dziecka do odwetu.
2. Podejmowanie dalszych kroków. Jeżeli sądzisz, że szkoła niewłaściwie reaguje w zaistniałej sytuacji, możesz skontaktować się z lokalnymi władzami oświatowymi. Jeżeli dokuczanie przybiera drastyczne formy możesz zawiadomić policję. Możesz też w każdym momencie zwrócić się po pomoc do organizacji pozarządowych bądź innych specjalistycznych placówek pomagających ofiarom przemocy.
3. Postępuj wg ustalonych zasad i nie próbuj załatwić sprawy samemu. Ważne jest, aby konfrontacja z dręczycielem lub jego rodzicami odbywała się w warunkach zapewniających Twojemu dziecku bezpieczeństwo i miała na celu konstruktywne rozwiązanie sytuacji.
4. Nie pozwól, aby dziecko nie chodziło do szkoły. Niezależnie od tego, jak dalece Twoje dziecko jest nieszczęśliwe, nie możesz pozwolić, aby pozostawało w domu. Najlepsze, co można zrobić, to przekonać dziecko, że sprawa zostanie załatwiona i że nie zrobiło niczego złego.

Trzeba być czujnym zarówno wtedy, gdy okoliczności wskazują, że Twoje dziecko może być ofiarą, jak i wtedy, gdy można sądzić, że samo stosuje przemoc wobec innych. Dziecko może kopiować agresywne zachowanie nie widząc w tym nic złego lub może to być sposób wyrażania uczuć, gdy przechodzi ciężki okres.

Porozmawiaj z dzieckiem i spróbuj ustalić, dlaczego zachowuje się w taki właśnie sposób. Uświadom mu, jak bardzo przykre jest to dla innych.

• Spraw, aby nikt w rodzinie nie osiągał agresywnym zachowaniem lub siłą tego, czego pragnie.
• Wskaż dziecku, jak przyłączyć się do innych bez stosowania wobec nich agresji.
• Omów sytuację z wychowawcą klasowym dziecka i ustal, w jaki sposób szkoła i Ty macie podejmować wspólne działania, aby położyć kres przemocy.
• Zapewnij dziecko, że jest kochane i że może liczyć na wsparcie.
• Nie żałuj pochwał, gdy dziecko jest dobre dla innych.
• Rozmawiaj z dzieckiem regularnie o sytuacji, aby upewnić się, że u podstaw przemocy nie leżą jakieś poważne problemy.

5.2. Przemoc w szkole‑wskazówki dla ucznia

Jak uchronić się przed przemocą w szkole?

Co to jest przemoc?

Przemoc fizyczna to nie tylko bicie, ale także popychanie, szturchanie, szczypanie i uniemożliwianie przejścia. To także przemoc mająca na celu spowodowanie szkody materialnej‑polegająca na niszczeniu lub zabieraniu rzeczy należących do osoby, wobec której przemoc jest kierowana, także na kradzieży pieniędzy tej osoby.

Nie zawsze zdajemy sobie sprawę z tego, że poza przemocą fizyczną istnieje przemoc psychiczna, którą może być:

• agresja werbalna, np.: obrażanie, znieważanie, ironizowanie, kompromitowanie, także w postaci telefonów lub SMS-ów;
• groźby, wywieranie presji i szantaż;
• dyskryminacja (poniżanie, ośmieszanie naruszanie cudzej godności).

Przemoc w szkole jest niedopuszczalna.

Pamiętaj!

1. Masz prawo zawsze czuć się w szkole bezpiecznie.
2. Nikt nie ma prawa stosować wobec Ciebie przemocy.
3. Za Twoje bezpieczeństwo odpowiada szkoła.

Co możesz zrobić, jeśli ktoś stosuje wobec Ciebie przemoc?

Powiedz o tym przyjacielowi lub komuś z bliskiej rodziny. Koniecznie poinformuj nauczyciela. Przemoc sama się nie skończy. Musisz się jej przeciwstawić, a pierwszym krokiem jest pozyskanie sojuszników. Przełam, więc swoje opory i podziel się problemem z kimś, na kogo możesz liczyć.

W momencie, w którym dochodzi do przemocy wobec Ciebie lub istnieje niebezpieczeństwo, że zaraz do niej dojdzie:

• przede wszystkim postaraj się opuścić miejsce, w którym dochodzi do przemocy i przerwij kontakt ze sprawcami przemocy;
• jeśli nie ma możliwości przerwania sytuacji, w kontakcie ze sprawcami przemocy staraj się zachowywać pewnie i spokojnie: patrz im prosto w oczy, bądź wyprostowany, unikaj jednocześnie gestów i min, które mogłyby ich sprowokować;
• poinformuj ich jasno i dobitnie: „Nie lubię tego, co robicie w stosunku do mnie. Chcę, żebyście przestali”;
• nie staraj się oddawać, nie doprowadzaj do eskalacji przemocy;
• staraj się pokazać, że zaczepki nie robią na Tobie wrażenia;
• jeśli to możliwe, postaraj się obrócić incydent w żart;
• jeśli Ci grożą lub jesteś namawiany do czegoś, czego nie chcesz zrobić, manifestuj dobitnie i wielokrotnie swoją postawę powtarzając: „Nie, nie zrobię tego” (technika „zdartej płyty”).

  

6. Ewakuacja szkoły‑kilka pytań i odpowiedzi

W jaki sposób i którędy należy opuszczać zagrożony budynek?

Zagrożony budynek lub jego strefę pożarową należy opuszczać korzystając z wcześniej ustalonych, wytyczonych i odpowiednio oznakowanych dróg ewakuacyjnych. Drogami tymi są na ogół korytarze i klatki schodowe służące, na co dzień do normalnej komunikacji pieszej. Do celów ewakuacji nie wolno stosować dźwigów, wind, osobowych i towarowych (z wyjątkiem specjalnych dźwigów pożarowych), przejść technologicznych, kanałów i pomostów instalacyjnych oraz innych podobnych urządzeń. Jeżeli drogi ewakuacyjne przedzielone są automatycznie zamykającymi się drzwiami pożarowymi lub oddzieleniami przeciw- dymowymi, należy zwracać uwagę, aby nie zostały one w trwały sposób zablokowane, na przykład porzuconymi przedmiotami lub ruchomymi elementami wyposażenia obiektu.

Co robić w przypadku, kiedy na skutek odcięcia dróg ewakuacyjnych przez silny, gęsty dym nie możemy wydostać się z budynku, w którym wybuchł pożar?

Jeżeli z uzasadnionych przyczyn nie jest możliwe opuszczenie budynku, np. na skutek silnego zadymienia korytarza lub klatki schodowej, należy schronić się w najbliższym wyposażonym w okno pomieszczeniu (pamiętając, aby odruchowo nie zamknąć się od środka na klucz!), w razie potrzeby uszczelniając szpary w drzwiach zwilżonymi wodą szmatami, zerwanymi z okien zasłonami lub fragmentami odzieży. Jeżeli możliwe jest otwarcie okna, zawsze trzeba skorzystać z tej okazji, aby nie ulec zatruciu toksycznymi i często bezwonnymi gazami pożarowymi mogącymi dostać się do pomieszczenia. Otwarte okno należy też wykorzystać do zasygnalizowania swojej obecności w budynku osobom znajdującym się na zewnątrz. Jeśli natomiast otwarcie lub wybicie okna z różnych względów nie jest możliwe, należy jak najszybciej o swojej sytuacji postarać się poinformować (np. telefoniczne) straż pożarną. Należy też wiedzieć, że w przypadku niepalnej konstrukcji budynku oraz przewidywanej w warunkach aglomeracji miejskiej szybkiej interwencji straży pożarnej wyposażonej w profesjonalny sprzęt i agregaty oddymiające w wielu przypadkach, pozostanie w zamykanym i wentylowanym lub wyposażonym w okna pomieszczeniu jest znacznie mniej ryzykowne niż próba pokonania kilkunastu metrów silnie zadymionego korytarza lub inne, nierzadko skrajnie desperackie metody ewakuacji. Jeżeli jednak przybyli na miejsce pożaru strażacy nakażą całkowitą ewakuację obiektu, należy się tej decyzji bezwarunkowo podporządkować.

Jakimi sposobami najlepiej jest ogłaszać ewakuację?

Ewakuację należy ogłaszać wszystkimi dostępnymi w danym obiekcie środkami technicznymi. Osoby najbliższe należy alarmować głosem, pamiętając, aby czynić to spokojnie i w sposób, który nie wywoła paniki. W obiektach niewyposażonych w instalację sygnalizacyjną, nagłaśniającą lub urządzenia do automatycznego nadawania komunikatów głosowych dobrze jest korzystać z przenośnych urządzeń tzw. tub. Skuteczną formą jest też rozesłanie na teren obiektu gońców. W tym przypadku należy pamiętać, aby były to osoby ogólnie znane, które nie będą musiały tracić czasu na udowadnianie prawdziwości przekazywanych przez siebie poleceń. W budynkach szkolnych ewakuację można ogłaszać odpowiednim, wcześniej ustalonym sygnałem dzwonków. Szczególną uwagę zwraca ciąg krótkich, powtarzających się cyklicznie dźwięków dzwonka, nadawanych przez cały czas trwania ewakuacji.

Kto może zarządzić ewakuację ludzi z obiektu?

Zgodnie z art. 25 ust. 1 pkt 1 ustawy z 24 sierpnia 1991 r. o ochronie przeciwpożarowej (DzU z 2002 r. nr 147, poz. 1229 ze zm.) ewakuację ludzi i mienia może zarządzić kierujący działaniem ratowniczym strażak Państwowej Straży Pożarnej (lub inna osoba upoważniona do kierowania takimi działaniami). Praktyka pokazuje jednak, że w przypadku zagrożenia, którego objawy są bezpośrednio widoczne lub w jakikolwiek inny sposób odczuwalne, ewakuacja rozpoczyna się w sposób całkowicie spontaniczny, nierzadko wręcz chaotyczny. Dlatego najważniejsze jest, aby jak najszybciej przybrała ona zorganizowaną formę i była kierowana przez ludzi obdarzonych silnymi cechami osobowości, nie ulegających emocjom i cieszących się powszechnym autorytetem.

Dlaczego ewakuacja ludzi z obiektów zaczęła być od pewnego czasu traktowana jako priorytetowe zadanie ratownicze?

W ciągu ostatnich kilkunastu lat diametralnie zmieniło się wyposażenie naszych wnętrz. Powszechne jeszcze niedawno naturalne surowce, z których konstruowano meble, wykonywano boazerie czy szyto zasłony, zostały dziś całkowicie zastąpione przez tworzywa syntetyczne, które w przypadku powstania pożaru wydzielają duże ilości gęstego, czarnego dymu utrudniającego bądź wręcz uniemożliwiającego jakąkolwiek orientację przestrzenną w objętym pożarem obiekcie. W dodatku tworzywa sztuczne paląc się bardzo szybko ulegają termicznemu rozkładowi na palne i jednocześnie silnie toksyczne gazy. Kiedy temperatura w objętym pożarem pomieszczeniu osiągnie odpowiednio wysoką wartość, zgromadzone pod sufitem palne substancje lotne ulegają gwałtownemu samozapaleniu, efektem którego jest wydzielenie ogromnych ilości energii cieplnej powodującej niekontrolowany rozwój pożaru na coraz większej przestrzeni. Badania wykazały, że np. zwykły, w zasadzie niezbyt groźny pożar boksu piwnicznego w 4‑piętrowym budynku mieszkalnym niewyposażonym w wydzieloną dymowo klatkę schodową, w ciągu zaledwie 5‑7 minut całkowicie zadymia dwie ostatnie kondygnacje ograniczając na nich widoczność poniżej 30 cm. Przebywanie w atmosferze tego dymu bez odpowiednich środków ochrony dróg oddechowych z reguły już po 1‑2 minutach powoduje utratę przytomności, a po 3‑4 dalszych‑śmierć.

 

6.1. Ratowanie ludzi z zagrożonych obiektów

Czy istnieje obowiązek organizowania ćwiczeń ewakuacyjnych, a jeżeli tak, to jak często należy przeprowadzać takie ćwiczenia i jak się do nich przygotować?

Zgodnie z § 13 ust. 1 i 2 rozporządzenia Ministra Spraw Wewnętrznych i Administracji z 16 czerwca 2003 r. w sprawie ochrony przeciwpożarowej budynków, innych obiektów budowlanych i terenów (DzU nr 121, poz. 1138), począwszy od 25 lipca 2003 r. właściciel lub zarządca obiektu zawierającego strefę pożarową przeznaczoną dla ponad 50 osób, nie będących jej stałymi użytkownikami, powinien, co najmniej raz na 2 lata przeprowadzać praktyczne sprawdzenie organizacji oraz warunków ewakuacji ludzi z obiektu. O zamiarze przeprowadzenia ćwiczenia powinien nie później niż na tydzień wcześniej powiadomić właściwego miejscowo komendanta powiatowego (lub miejskiego) Państwowej Straży Pożarnej. Szczegółowy sposób organizacji takich ćwiczeń oraz zasady ich przebiegu powinna zawierać obowiązująca w obiekcie Instrukcja Bezpieczeństwa Pożarowego. Mimo, że przepisy nakazują prowadzenie ćwiczeń nie rzadziej niż raz na 2 lata, praktyka pokazuje, że powinny być one organizowane znacznie częściej.

W jaki sposób należy posługiwać się gaśnicami?

Dopuszczone na polski rynek gaśnice charakteryzują się różnymi, sposobami uruchamiania. Dlatego bezpośrednio przed użyciem gaśnicy należy spojrzeć na jej etykietę, gdzie w formie 2‑3 krótkich zdań i tyluż prostych, schematycznych rysunków pokazany jest sposób jej obsługi. Zapoznanie się z tą instrukcją z reguły trwa krócej niż eksperymenty, które dodatkowo mogą spowodować, że gaśnica albo nie zadziała, albo w skrajnych przypadkach wręcz zostanie uszkodzona. Etykieta zawiera też rzucającą się w oczy bardzo ważną informację, mówiącą o tym, czy gaśnicy można bezpiecznie używać do gaszenia urządzeń elektrycznych pod napięciem. Podczas gaszenia pożaru na zewnątrz budynku trzeba zwrócić uwagę na kierunek wiatru, aby nie dostać się niespodziewanie w chmurę dymu lub w obłok wyrzucanego z gaśnicy środka gaśniczego. Najbardziej efektywne jest zgromadzenie kilku gaśnic i jednoczesne natarcie nimi na ogień przez 2‑3 ratowników.

Czy są jakieś przypadki, kiedy bezwzględnie należy podjąć walkę z ogniem jeszcze przed przybyciem straży pożarnej?

Mogą zdarzyć się takie sytuacje, na przykład wtedy, gdy zaniechanie działań ratowniczych może przyczynić się do śmierci człowieka. Przykładem może być pożar w obiekcie, w którym przebywają osoby niepełnosprawne, niemające możliwości wydostania się z zagrożonej strefy o własnych siłach. W takich sytuacjach należy jednak ocenić, czy bardziej właściwe będzie podjęcie nie zawsze skutecznych działań gaśniczych, czy szybkie zorganizowanie skutecznej akcji ewakuacyjnej.

W jakim zatem celu istnieje obowiązek wyposażania obiektów w gaśnice i wewnętrzne hydranty pożarowe?

Każdy pożar w pierwszej, początkowej fazie rozwoju można łatwo ugasić przez szybką, zdecydowaną interwencję. Nie można tego jednak zrobić tzw. gołymi rękami. Gaśnice i wewnętrzne hydranty pożarowe są najskuteczniejszym i najprostszym w użyciu sprzętem służącym do ugaszenia ognia w tej fazie. Wczesne ugaszenie pożaru znacznie ograniczy straty materialne oraz spowoduje, że nie dojdzie do sytuacji, która może zagrozić bezpieczeństwu przebywających w obiekcie ludzi.

Czy w przypadku nie do końca uzasadnionego wezwania straży pożarnej wzywający może być obciążony kosztami interwencji?

Nie, gdyż zgodnie z art. 29 ustawy z 24 sierpnia 1991 r. o ochronie przeciwpożarowej (DzU z 2002 r. nr 147, poz. 1229 ze zm.) i art. 19a ustawy z 24 sierpnia 1991 r. o Państwowej Straży Pożarnej (DzU z 2002 r. nr 147, poz. 1230 ze zm.), koszty funkcjonowania ochrony przeciwpożarowej i PSP pokrywane są z budżetu państwa. Jedynym wyjątkiem jest możliwość pozyskiwania środków finansowych od organizatorów imprez masowych, na zlecenie, których wykonywano zadania z zakresu ochrony przeciwpożarowej. Dlatego wezwanie straży pożarnej w sytuacji, gdy zachodziło jakiekolwiek, choćby najmniej uzasadnione podejrzenie zagrożenia, traktowane jest zawsze jako normalna interwencja. Jedynie wezwanie noszące znamiona złośliwego i całkowicie niepotrzebnego z mocy prawa staje się wykroczeniem i jako takie podlega karze grzywny lub innym sankcjom wymierzanym przez sądy grodzkie.
Rozwieszone w widocznych miejscach obiektów użyteczności publicznej i innych zakładów pracy instrukcje postępowania na wypadek pożaru nakazują w przypadku wybuchu pożaru przystąpienie do jego gaszenia np. za pomocą gaśnic. Czy istnieje prawny obowiązek podjęcia takiej próby? Obecnie nie ma takiego obowiązku, choć rzeczywiście istniał do 1991 r. Artykuł 9 obowiązującej obecnie ustawy z 24 sierpnia 1991 r. o ochronie przeciwpożarowej (DzU z 2002 r. nr 147, poz. 1229 ze zm.) stanowi jedynie, że w przypadku zauważenia pożaru lub innego miejscowego zagrożenia każdy, kto to zdarzenie zauważy, zobowiązany jest do niezwłocznego zawiadomienia osób znajdujących się w strefie zagrożenia oraz jednostki ochrony przeciwpożarowej bądź policji lub wójta albo sołtysa. Ani cytowana wyżej ustawa, ani inne przepisy przeciwpożarowe nie nakazują osobom niebędącym strażakami lub pracownikami podobnych służb ratowniczych podejmowania takich działań. Dopiero na mocy art. 25 ust. 2 ustawy o ochronie przeciwpożarowej, kierujący działaniem ratowniczym może na pracowników zakładu lub na inne osoby fizyczne nałożyć obowiązek wzięcia bezpośredniego udziału w działaniach ratowniczych.

Co zrobić, gdy w sytuacji zauważenia zagrożenia zapomnimy numeru alarmowego do straży pożarnej i innych służb ratowniczych?

Zdarza się, że człowiek będący pod wpływem silnego stresu traci zdolność racjonalnego myślenia, może też, więc zapomnieć numer telefonu do straży pożarnej. W celu ułatwienia działań w takich sytuacjach, zgodnie z § 4 ust. 2 pkt 3 rozporządzenia Ministra Spraw Wewnętrznych i Administracji z 16 czerwca 2003 r. w sprawie ochrony przeciwpożarowej budynków, innych obiektów budowlanych i terenów (DzU nr 121, poz. 1138), właściciel zarządca lub użytkownik budynku lub placu składowego zobowiązany jest do umieszczenia w widocznych miejscach instrukcji postępowania na wypadek pożaru wraz z wykazem numerów telefonów alarmowych.

Powszechnie znany numer telefonu do straży pożarnej brzmi 998. Czy jest on już zastąpiony przez bardziej popularny na świecie numer 112?

Numer telefonu 998 jest w dalszym ciągu aktualny i jeżeli nawet w przyszłości zostanie zastąpiony innym, będzie z pewnością w dalszym ciągu funkcjonował jako numer alternatywny. Połączenie z tym numerem jest bezpłatne i można je realizować z telefonów stacjonarnych i komórkowych. Zarówno z jednych, jak i z drugich połączenie wybieramy bez żadnego numeru poprzedzającego, takiego jak kierunek bądź prefiks. System automatycznie łączy nas z najbliższym terenowo stanowiskiem kierowania Państwowej Straży Pożarnej. Uruchomiony niedawno drugi ogólnopolski numer alarmowy 112, z reguły odbierany jest w stanowiskach dowodzenia policji i stamtąd w razie potrzeby rozmowa może być przekierowana do dyżurnego odpowiedniej służby ratowniczej.

Co należy zrobić w przypadku zauważenia pożaru lub innej sytuacji mogącej w swych skutkach spowodować zagrożenie dla ludzi lub mienia?

W przypadku zauważenia pożaru, jego objawów lub stwierdzenia innej, zagrażającej bezpieczeństwu sytuacji należy niezwłocznie powiadomić o zagrożeniu ludzi mogących znaleźć się w jego strefie oraz powiadomić o tym jednostkę ochrony przeciwpożarowej lub policję. O zdarzeniu należy też powiadomić właściciela lub administratora obiektu lub terenu, na którym to zdarzenie ma miejsce. W przypadku, gdy przewidywany rozwój wydarzeń może spowodować bezpośrednie niebezpieczeństwo dla ludzi, należy zarządzić ich ewakuację z zagrożonego obszaru. Działania te należy podjąć jeszcze przed przybyciem straży pożarnej i innych zawodowych służb ratowniczych.

Jakie są najczęściej spotykane przyczyny pożarów?

Najczęściej spotykanymi przyczynami pożarów jest ludzka nieostrożność, nierzadko granicząca z bezmyślnością. Objawia się ona drastycznym lekceważeniem podstawowych zasad bezpieczeństwa oraz świadomym łamaniem przepisów przeciwpożarowych. Szczególnie powszechne jest nieprzestrzeganie zakazu palenia tytoniu w miejscach niedozwolonych, niewłaściwe zabezpieczenie prac określanych jako niebezpieczne pożarowo oraz lekceważenie zagrożeń związanych z używaniem cieczy palnych. Drugą pod względem częstotliwości przyczyną występowania pożarów są wady i nieprawidłowa eksploatacja urządzeń elektrycznych, objawiająca się nadmiernym obciążaniem obwodów zasilających, eksploatowaniem urządzeń niesprawnych technicznie, zwłaszcza z uszkodzonymi kablami i wtykami zasilającymi oraz używanie elektrycznych, przenośnych urządzeń grzewczych w sposób niezgodny z przeznaczeniem i określonymi przez producenta zasadami użytkowania.

Czy istnieje przepis mówiący o tym, jak prawidłowo wytyczyć i oznakować drogi służące do ewakuacji ludzi w budynku?

Prawidłowe wytyczenie dróg ewakuacyjnych jest tylko z pozoru sprawą prostą. Oprócz wymogów nałożonych § 236‑257 rozporządzenia Ministra Infrastruktury z 12 kwietnia 2002 r. w sprawie warunków technicznych, jakim powinny odpowiadać budynki i ich usytuowanie (DzU nr 75, poz. 690), podczas ich wyznaczania należy dokładnie obliczyć liczbę osób przewidywanych do ewakuacji nie tylko z poszczególnych kondygnacji obiektu, ale również z ich części. Liczba ta pozwoli na takie rozprowadzenie strumieniami ludzi, które da optymalne obciążenie masą ludzką poszczególnych klatek schodowych (każda z nich może np. posiadać inną przepustowość) i wyjść.

Kolejnym problemem jest właściwe oznakowanie dróg ewakuacyjnych. Generalną regułą jest stosowanie poszczególnych wymienionych w Polskiej Normie PN-92 N-01256/02 pt. „Znaki Bezpieczeństwa. Ewakuacja” znaków ściśle z ich przeznaczeniem oraz takie ich rozmieszczanie, aby z każdego miejsca drogi widoczny był, co najmniej kolejny jeden znak. Szczegóły dotyczące prawidłowego rozmieszczania znaków ewakuacyjnych określa natomiast Polska Norma PN-N-01256-5. Do oznakowywania dróg ewakuacyjnych używać można też znaków podświetlanych lub czołowej powierzchni lamp stanowiących oświetlenie ewakuacyjne. W każdym przypadku wzory znaków powinny być zgodne z wymienioną wyżej normą, a ich zasilanie odpowiadać parametrom Polskiej Normy PN-88/E-08501 pt.: „Urządzenia elektryczne. Tablice i znaki bezpieczeństwa”. Wszystkie znaki ewakuacyjne (zarówno foto‑luminescencyjne, jak i podświetlane) muszą posiadać aktualny certyfikat wydany przez Centrum Naukowo‑Badawcze Ochrony Przeciwpożarowej.

 

7. Rola Policji w zakresie zapewnienia bezpieczeństwa w szkołach oraz ograniczeniu przemocy w rodzinie

7.1. Czynniki kształtujące rozwój młodego człowieka:

• W procesie wychowania dzieci i młodzieży dom rodzinny i szkoła są ze sobą nierozerwalnie połączone. Zauważalne są uchybieniaw funkcjonowaniu rodziny, brak jest więzi uczuciowej między członkami rodziny. Przybywa rodzin niepełnych. Zaniedbania w rodzinie prowadzą z kolei do braku akceptacji siebie przez nieletniego oraz do konfliktu z najbliższym otoczeniem, a więc ze szkołą i środowiskiem, w którym dziecko przebywa. Nieletni, którzy w domu rodzinnym pozostają w konflikcie z dorosłymi, napotykając dodatkowo na niepowodzenia w szkole zaczynają szukać akceptacji w grupie rówieśniczej, która ich zrozumie. Niejednokrotnie dziecko po raz pierwszy, uczestnicząc w takiej grupie, poznaje uczucie akceptacji. W wielu przypadkach taka grupa rówieśnicza przekształca się w grupę przestępczą.
• Wielozmianowy system nauki w szkołach podstawowych i gimnazjach oraz lokalizacja w jednym kompleksie budynków szkół średnich i dokształcających sprawiają, że nieletni przez większość dnia pozostają bez nadzoru, a to z kolei prowadzi do kontaktu ze zdemoralizowaną młodzieżą, ucieczek z domu rodzinnego, picia alkoholu i palenia papierosów, jak też zażywania narkotyków.
• Poza szkołą i rodziną, rozwój młodego człowieka kształtuje także środowisko pozaszkolne, w jakim przebywa, które może być m.in. przyczyną agresywnych zachowań. Promowanie agresji i przemocy w mediach czy poprzez gry komputerowe jest aktualnie poważnym problemem wychowawczym. Prezentowane programy telewizyjne zarzucają młodego odbiorcę falą przemocy fizycznej i słownej. Dzieci uczą się takich zachowań, akceptują je i potem przenoszą na grunt szkoły lub własnego podwórka;
• Policja podejmuje wiele przedsięwzięć i inicjatyw, których celem jest przeciwdziałanie i ograniczenie patologii i demoralizacji nieletnich, angażuje się również w działania zainicjowane przez podmioty samorządowe, organizacje rządowe i pozarządowe, współpracuje ze służbami i instytucjami pracującymi na rzecz dzieci i młodzieży, m.in. z :

• Kuratorium Oświaty;
• Biurem Edukacji i Biurem Bezpieczeństwa i Zarządzania Kryzysowego;
• Strażą Miejską (o ile istnieje w mieście);
• Komitetem Ochrony Praw Dziecka;
• Centrum Pomocy Rodzinie;
• ośrodkami pomocy społecznej, psychologami szkolnymi, rektorami uczelni i wyższych szkół, sędziami i kuratorami sądów rejonowych‑wydziałów rodzinnych i nieletnich;
• Komenda Policji realizuje wiele programów prewencyjnych, którymi obejmuje nieletnich, kadrę pedagogiczną szkół‑dyrektorów, nauczycieli, pielęgniarki szkolne.

  

8. Bibliografia

1. Poradniki ds. bezpieczeństwa w szkole.
2. Internet – bezpieczna szkoła
3. Regulaminy postępowania w sytuacjach kryzysowych w szkołach.