Szkoła Podstawowa nr 1
w Mierzęcicach

Program Edukacji Zdrowotnej dla klas I - III

JAK ŻYĆ, ABY ZDROWYM  BYĆ”

 

Opracowanie:

                                                                                Barbara Gurowiec

                                                                                Katarzyna Feliszewska

                                                                                Renata Urbańczyk

                                                                                Ewa Urban

                                                                                Ewa Serweta

                                                                                Bożena Jach

  

Program przeznaczony dla nauczycieli klas I-III i ich rodziców

 

Psychologiczno-pedagogiczne uzasadnienie treści i tytułu programu:

  • jednym z podstawowych praw każdego człowieka jest cieszenie się najwyższym możliwym do uzyskania standardem zdrowia
  • poprawa zdrowia i samopoczucia ludzi jest najwyższym celem rozwoju społecznego
  • program ten uwzględnia poziom rozwoju psychologicznego dzieci w młodszym wieku szkolnym
  • program uwzględnia model wzorca korelacji między-przedmiotowej, posiada strukturę spiralną

 

Założone cele edukacyjne:

Cele ogólne:

  1. Uczeń uświadamia sobie związek zdrowia ze stylem życia człowieka, z jego środowiskiem fizycznym i społecznym,
  2. Uczeń kształtuje w sobie postawę dbania o własne zdrowie, innych ludzi oraz o otaczające środowisko

Cele szczegółowe:

 

KRĄG TEMATYCZNY NUMER I

Co to znaczy, że jestem zdrowy?

  • uczeń zna pojęcia „zdrowie” i „choroba”,
  • uczeń wie, jakie znaczenie ma zdrowie w życiu człowieka,
  • uczeń posiada umiejętności niezbędne z punktu widzenia zdrowia i bezpieczeństwa, 
  • uczeń potrafi ubrać się stosownie do pogody,
  • uczeń traktuje zdrowie jako wartość.

 

KRĄG TEMATYCZNY NUMER II

Dbam o czystość swojego ciała i otoczenia

  • uczeń posiada wiedzę z zakresu higieny,
  • uczeń przestrzega podstawowych zasad higieny osobistej i otoczenia,
  • uczeń wykazuje gotowość do dbania o estetykę otoczenia,
  • uczeń potrafi wykonać prawidłową toaletę ciała,
  • uczeń potrafi prawidłowo korzystać z urządzeń sanitarnych,
  • uczeń rozumie potrzebę zachowania higieny osobistej i otoczenia.

  

KRĄG TEMATYCZNY NUMER III

Wiem, co jeść, aby być zdrowym

  • uczeń wie, co to jest racjonalne żywienie,
  • jest świadomy wpływu żywienia na własne zdrowie, potrafi wytłumaczyć związek prawidłowego odżywiania się z zachowaniem zdrowia,
  • rozumie potrzebę spożywania śniadania w domu i w szkole,
  • potrafi pogrupować produkty żywnościowe, wskazać produkty szkodliwe dla zdrowia,
  • potrafi przygotować posiłek, zgodnie z zasadami zdrowego żywienia.

 

KRĄG TEMATYCZNY NUMER IV

Potrafię zorganizować czas wolny, pracę i wypoczynek

  • uczeń uświadamia sobie konieczność aktywnego i biernego odpoczynku,
  • ma ukształtowany nawyk codziennej aktywności ruchowej,
  • potrafi sporządzić plan dnia, zorganizować sobie pracę, wypoczynek, czas wolny,
  • rozumie znaczenie snu dla organizmu,
  • wykazuje gotowość do uczestnictwa w grach i zabawach ruchowych.

 

KRĄG TEMATYCZNY NUMER V

Umiem dbać o bezpieczeństwo swoje i innych

  • uczeń zna zasady bezpieczeństwa podczas pracy, zabawy, odpoczynku,
  • czuje się odpowiedzialny za bezpieczeństwo swoje i innych,
  • potrafi przewidzieć skutki swych działań i umie sobie radzić w sytuacjach zagrożenia,
  • umie prawidłowo przechodzić przez jezdnię,
  • potrafi nazwać kilka znaków drogowych i wskazać kierunek: na prawo, na lewo,
  • jest świadomy zagrożeń wynikających z nieprzestrzegania zasad, bezpieczeństwa na drodze, w czasie zabawy,
  • potrafi prawidłowo i bezpiecznie korzystać z urządzeń elektrycznych,
  • zachowuje ostrożność w kontaktach z nieznajomymi. 

  

KRĄG TEMATYCZNY NUMER VI

Ja to ja, ty to ty

  • uczeń potrafi rozpoznawać i nazywać swoje i cudze stany emocjonalne,
  • potrafi wskazać różnice między chłopcem a dziewczynką,
  • wie, skąd się wziął, potrafi opowiedzieć o tym koledze,
  • rozumie znaczenie i rolę rodziny w życiu człowieka,
  • ma ukształtowane poczucie własnej odrębności i wartości,
  • wykazuje tolerancję wobec odmienności innych osób,
  • umie rozwiązywać sytuacje problemowe, konflikty w „zdrowy” sposób,
  • wykazuje chęć niesienia pomocy innym

  

KRĄG TEMATYCZNY NUMER VII

Potrafię bronić się przed nałogami

  • uczeń potrafi wytłumaczyć, co to jest nałóg,
  • potrafi wymienić kilka nałogów (nikotynizm, alkoholizm, narkomania),
  • zna najczęstsze motywy uzależniania się od nałogów,
  • zna bezpośrednie i odroczone w czasie skutki uzależnień,
  • wie, gdzie zwrócić się o pomoc w razie takiej potrzeby,
  • zna niektóre sposoby radzenia sobie ze stresem,
  • potrafi wykonać ćwiczenia oddechowe, relaksacyjne,
  • potrafi wykonać plakat na temat: „Mówię NIE nałogom”,
  • wykazuje krytyczny stosunek do nałogów,
  • czuje się odpowiedzialny za własne zdrowie.

 

Relacja z podstawą programową:          

Edukacja zdrowotna nie stanowi odrębnego przedmiotu nauczania. Jest to tzw. ścieżka między-przedmiotowa, zintegrowana ze wszystkimi przedmiotami i innymi ścieżkami. Jej treści przewijają się i występują we wszystkich sytuacjach dydaktyczno-wychowawczych. Należy tylko o nich pamiętać i odpowiednio je eksponować. Odnośnie edukacji zdrowotnej, w podstawie programowej eksponowane są następujące treści:

  • formy ochrony środowiska przyrodniczego w najbliższej okolicy,
  • poznanie własnego ciała,
  • dbałość o zdrowie; higiena własna i otoczenia,
  • podobieństwa i różnice między ludźmi,
  • zrozumienie a tolerancja,
  • żywność i żywienie,
  • bezpieczeństwo, w tym: poruszanie się po drogach publicznych, rozpoznawanie sygnałów alarmowych o niebezpieczeństwie

Dla realizowania niektórych tematów uznanych przez szkołę za priorytetowe, można organizować cykle lekcji, spotkań, kursy, itd., w ramach lekcji wychowawczych lub zajęć pozalekcyjnych.

 

Kręgi tematyczne:

  1. Co to znaczy, że jestem zdrowy?
  2. Dbam o czystość swojego ciała i otoczenia
  3. Wiem, co jeść, aby być zdrowym
  4. Potrafię zorganizować czas wolny, pracę i wypoczynek
  5. Umiem dbać o bezpieczeństwo swoje i innych
  6. Ja to ja, ty to ty
  7. Potrafię bronić się przed nałogami

  

Zapis treści kształcenia

 

KRĄG TEMATYCZNY

ZAGADNIENIA SZCZEGÓŁOWE

PROPOZYCJE ROZWIĄZAŃ METODYCZNYCH

OCZEKIWANE OSIĄGNIĘCIA UCZNIÓW

I. Co to znaczy, że jestem zdrowy?

a) definicja zdrowia i choroby

b) podstawowe narządy w organizmie człowieka

  • serce
  • żołądek
  • nerki
  • wątroba

c) najczęstsze choroby dzieci

  • przeziębienie
  • angina
  • grypa
  • świnka
  • różyczka

d) warunki zachowania zdrowia

  • zdrowe, racjonalne żywienie
  • higiena (osobista, odzieży, otoczenia, spożywania posiłków)
  • ubiór stosownie do pogody
  • prawidłowe kontakty z innymi
  • aktywność fizyczna
  • sen i wypoczynek

 

  • wycieczka do gabinetu lekarskiego
  • pogadanka lekarza z uczniami na temat zdrowia i choroby
  • projekcja filmu na temat budowy ludzkiego ciała, narządów;
  • omówienie filmu
  • albumy, plansze, fotogramy
  • rozmowa z dziećmi na temat chorób, które przeszły
  • ułożenie „dziesięciu przykazań zdrowego człowieka”(praca w grupach)
  • słuchanie nagrań piosenek np. „Wznieś serce nad zło” R.Rynkowskiego
  • spacery, wycieczki, zabawy na świeżym powietrzu
  • oglądanie satyrycznych rysunków poprawiających samopoczucie
  • poznanie różnych odmian śmiechu
  • zna definicje zdrowia i choroby
  • wymieni podstawowe narządy w organizmie człowieka
  • potrafi wskazać podstawowe narządy na tablicy przedstawiającej anatomię człowieka
  • umie poprawnie zachować się w czasie kaszlu, kichania
  • umie ubrać się stosownie do pogody
  • traktuje zdrowie jako wartość
  • potrafi przyrządzić zdrowy posiłek
  • uświadamia sobie związek zdrowia ze stylem życia człowieka
  • potrafi zaplanować aktywne spędzenie niedzielnego popołudnia dla siebie i swojej rodziny
  • rozumie znaczenie śmiechu dla zdrowia człowieka

 

 

 

II. Dbam o czystość swojego ciała i otoczenia

a) czystość ciała

  • mycie rąk
  • czyszczenie zębów
  • natryski i kąpiele
  • mycie włosów
  • mycie nóg
  • higiena intymnych części ciała

b) czystość odzieży

  • czystość butów
  • czystość ubrań
  • pranie skarpetek
  • ubiór odpowiedni do pogody

c) czystość otoczenia

  • porządek w tornistrze
  • czystość w domu
  • walka z kurzem
  • kosze na śmieci
  • wietrzenie pomieszczeń
  • czystość klatki schodowej

d) właściwe zachowania podczas:

  • kaszlu
  • kichania
  • korzystania z urządzeń sanitarnych
  • słuchania radia
  • zabaw na placu
  • rozmowa na temat higieny osobistej
  • inscenizacja dzieci „mycie zębów”
  • nauka piosenki: „Szczotka, pasta, kubek...” lub „Mydło”
  • zaproszenie higienistki szkolnej
  • wspólne wykonanie plakatu na temat: „czystość wokół nas”
  • praca w grupach np. sprzątanie poszczególnych kącików zainteresowań
  • wykonywanie gazetki klasowej
  • uzupełnianie kart pracy, omówienie wyników
  • rozmowa na temat właściwego zachowania w różnych życiowo sytuacjach
  • udział w akcji „sprzątanie świata”
  • wie, kiedy i dlaczego należy myć ręce
  • potrafi czyścić zęby, robi to po każdym posiłku
  • potrafi obcinać i czyścić paznokcie
  • rozumie, czym jest kąpiel dla ciała
  • potrafi czyścić buty
  • umie ubrać się stosownie do pogody
  • utrzymuje porządek w tornistrze, w swoim pokoju, kąciku do odrabiania lekcji
  • wie, dlaczego należy sprzątać i wietrzyć pomieszczenia
  • wie, jak zachować się podczas kichania
  • umie korzystać z urządzeń sanitarnych
  • dba o czystość podwórka, placu zabaw, zieleńców

III. Wiem, co jeść, aby być zdrowym

a) produkty żywnościowe
  • zdrowa żywność
  • owoce i jarzyny
  • mleko i jego przetwory
  • mięso i jego przetwory
  • urozmaicanie odżywianie się
  • ochrona przed zanieczyszczeniem i zepsuciem się produktów
  • poszanowanie żywności
  • prawidłowe przygotowanie produktów do jedzenia
   b) higiena jedzenia:
  • rozkład posiłków w ciągu dnia
  • jadłospis
  • estetyczne nakrywanie do stołu
  • estetyczne pakowanie kanapek
  • mycie owoców przed jedzeniem
  • spokój i brak pośpiechu podczas jedzenia, nie przejadanie się
   c) produkty szkodliwe:
  • niedojrzałe owoce
  • trujące grzyby, rośliny
  • produkty przeterminowane, zepsute
  • rozmowa na temat rodzajów produktów żywnościowych
  • wyjaśnienie pojęcia „zdrowa żywność” np. pokaz zdrowych produktów żywnościowych, film
  • zabawa: rozpoznawanie owoców i warzyw przez zmysły (dotyk, smak, węch)
  • pokaz produktów spożywczych, układanie ich w grupy
  • praca z encyklopediami, gazetami
  • praca w grupach: *układanie jadłospisu *przygotowywanie sałatek, surówek (poprzedzone prezentacją piramidy żywienia)
  • zorganizowanie przyjęcia np. z okazji „Dnia Matki” – dzieci samodzielnie przygotowują posiłek
  • praca plastyczna na temat: „Produkty żywnościowe zdrowe i szkodliwe”
  • wie, dlaczego są potrzebne regularne i urozmaicone posiłki
  • rozumie pojęcie: „zdrowa żywność”
  • wie, że przetwory mleczne są konieczne dla prawidłowego rozwoju organizmu
  • potrafi przyrządzić surówki jarzynowe i owocowe
  • rozumie, że nie wolno marnować pożywienia
  • umie zabezpieczyć pokarmy przed zanieczyszczeniem i zepsuciem
  • potrafi przygotować miejsce do spożywania posiłków
  • potrafi zapakować kanapkę
  • rozumie szkodliwość przejadania się
  • wie, dlaczego należy ograniczać spożywanie niektórych produktów (np. słodyczy)
  • zna produkty szkodliwe dla zdrowia

IV. Potrafię zorganizować czas wolny, pracę i wypoczynek

a) znaczenie wypoczynku w życiu człowieka

b) odpoczynek czynny

  • spacery
  • zabawy ruchowe na powietrzu
  • sporty letnie i zimowe
  • gry sportowe
  • ćwiczenia gimnastyczne
  • turystyka
  • taniec
  • hobby

c) odpoczynek bierny

  • sen
  • czytanie
  • majsterkowanie
  • gry stolikowe
  • oglądanie telewizji
  • prawidłowa postawa ciała
  • rozmowa na temat wypoczynku w życiu człowieka (wypoczynek czynny, bierny)
  • prezentacje uczniów dotyczące ich zainteresowań, hobby (pokaz i omówienie)
  • prezentacje dram wymyślanych przez dzieci dotyczących wypoczynku
  • ułożenie projektu dotyczącego spędzania wolnego dnia z kolegami
  • wie, dlaczego potrzebny jest ruch i przebywanie na świeżym powietrzu
  • potrafi dopasować rodzaj wypoczynku do pogody
  • potrafi ubrać się stosownie do pogody i rodzaju zajęcia
  • umie jeździć na rowerze
  • zna różne gry i zabawy ruchowe
  • ma swoje hobby
  • zna gry stolikowe
  • wie, po co i ile czasu należy przeznaczyć na sen
  • zna warunki dobrego snu
  • zna zasady oglądania telewizji
  • umie przyjąć prawidłową postawę podczas stania, siedzenia

V. Umiem dbać o bezpieczeństwo swoje i innych

a) na drodze

  • zasady ruchu drogowego
  • przechodzenie przez jezdnię
  • sygnalizacja świetlna
  • znaczki odblaskowe
  • zapoznanie z wybranymi znakami drogowymi

b) w czasie zabaw

  • zimowych
  • letnich
  • w wodzie
  • ze środkami pirotechnicznymi
  • innych zabaw ruchowych

c) podczas korzystania z urządzeń:

  • piecyk gazowy, kuchenka elektryczna, żelazko, czajnik elektryczny, winda, środki lokomocji, inne urządzenia elektryczne np. radio, telewizor

d) substancje szkodliwe i trujące:

  • czad
  • gaz
  • farby, rozpuszczalniki
  • trutki na owady, szczury
  • czyszczące środki chemiczne
  • składniki zanieczyszczające powietrze
  • trujące rośliny
  • substancje niewiadomego pochodzenia

e) kontakty z nieznajomymi

  • wycieczka na skrzyżowanie
  • zaproszenie policjanta na zajęcia
  • rozmowa na temat bezpieczeństwa na drodze
  • wspólne wykonywanie planszy: skrzyżowania z uwzględnieniem ważniejszych znaków drogowych
  • pogadanka na temat bezpiecznego korzystania z urządzeń elektrycznych występujących w domu
  • projekcja filmu na temat szkodliwych środków chemicznych i skutków ich działania
  • dyskusja na temat obejrzanego filmu
  • wysłuchanie opowiadania na temat złych skutków kontaktów                              z nieznajomymi
  • wie, jak zachować się na drodze, ulicy, umie przechodzić bezpiecznie przez jezdnię
  • respektuje zasady sygnalizacji świetlnej
  • posiada znaczki odblaskowe i zna ich przydatność
  • nie urządza zabaw na ulicy ani w jej pobliżu
  • wie, dlaczego w zimie posypuje się ulice piaskiem
  • kąpie się tylko w miejscach dozwolonych i w obecności ratownika, bądź dorosłych
  • wie, że nie wolno jeździć na łyżwach, sankach w miejscach nie dozwolonych
  • wie, że zabawa środkami pirotechnicznymi jest bardzo niebezpieczna
  • wie, jak postąpić przy drobnych skaleczeniach i stłuczeniach
  • wie, kogo zawiadomić w razie niebezpieczeństwa
  • wie, że z urządzeń elektrycznych         i grzewczych może korzystać tylko w obecności dorosłych
  • wie, że gaz jest trujący, wybuchowy i łatwopalny
  • wie, jak niebezpieczne jest porażenie prądem elektrycznym
  • zna numery telefonów: policji, pogotowia medycznego, gazowego, elektrycznego, straży pożarnej
  • umie zachować się poprawnie          w windzie i środkach lokomocji
  • nie dotyka trutek na szczury i owady
  • zna szkodliwość farb, rozpuszczalników chemicznych, środków czyszczących
  • wie, czym zanieczyszczane jest powietrze
  • zna rośliny trujące z najbliższego otoczenia
  • wie, że nie powinien reagować na propozycje osób nieznajomych i przyjmować od nich żadnych rzeczy i nieznanych  substancji

 

VI. Ja to ja, ty to ty

a) różnica płci

  • po co się rodzimy?
  • moi rodzice: rola mamy, rola ojca
  • skąd się wziąłem?
  • moje rodzeństwo: siostry i bracia
  • różnice między dziewczynkami a chłopcami (wygląd, zachowania, zabawy)

b) uczucia

  • miłość rodzicielska
  • miłość do rodzeństwa
  • przyjaźń: chłopca z chłopcem, dziewczynki z dziewczynką, dziewczynki z chłopcem
  • wstydliwość
  • zazdrość o drugą osobę
  • smutek, osamotnienie
  • radość przebywania z drugą osobą

c) emocje

  • rozpoznawanie i nazywanie emocji pozytywnych i negatywnych u siebie i innych

d) tolerancja i akceptacja

  • poczucie własnej godności i wartości
  • zrozumienie dla inności (kultura, obyczaje, tradycja, religia)

e) sytuacje konfliktowe

  • pojęcie agresji
  • jak unikać konfliktów z innymi
  • sposoby radzenia sobie z konfliktami
  • umiejętność rozwiązywania problemów
  • projekcja filmu z serii: „Było sobie życie...”, omówienie filmu
  • rozmowa na temat ról społecznych w rodzinie, klasie, społeczności lokalnej
  • praca plastyczna: „Moja rodzina pod postaciami zwierząt”
  • pisanie opowiadania: „Moje miejsce w rodzinie”
  • drama: wyrażanie uczuć postawą, mimiką, dłońmi, stopami
  • zabawa: rozpoznawanie osoby poprzez opis (zwracanie uwagi na cechy indywidualne jednostki)
  • projekcja i omówienie filmu dotyczącego różnic kulturowych i religijnych na świecie
  • oglądanie albumów, zdjęć, reprodukcji obrazów dotyczących tematu
  • wie, skąd się biorą dzieci
  • wie, po co się rodzimy
  • określi rolę matki i ojca w rodzinie
  • wie, czym różnią się chłopcy od dziewczynek
  • zna prawa i obowiązki dziecka w rodzinie
  • nazywa, okazuje, rozpoznaje różne uczucia u siebie i innych
  • wie, jakie uczucia towarzyszą takim sytuacjom jak: ślub, urodziny dziecka, choroba, śmierć itp.
  • wie, jaki wpływ ma zachowanie i postępowanie na uczucia innych osób
  • nie wstydzi się okazywać swoich uczuć

VII. Potrafię bronić się przed nałogami

a) szkodliwość używek

  • palenie papierosów
  • picie alkoholu
  • zażywanie narkotyków

b) stres

  • sytuacje stresogenne
  • sposoby radzenia sobie ze stresem

c) lekarstwa

  • zasady przyjmowania leków
  • korzystne i szkodliwe działanie leków
  • lekomania
  • konkurs pt. „Promocja zdrowia” – wiersz, piosenka, praca plastyczna, poprzedzony rozmową na temat używek i ich szkodliwości
  • praca plastyczno - techniczna na temat: „Jak zniechęcić dorosłych do nałogów?”
  • projekcja przeźroczy dotyczących zmian w organizmie człowieka wywołanych przez nałogi (porównanie z organizmem zdrowym)
  • rozmowa na temat szkodliwego wpływu papierosów, alkoholu, narkotyków
  • wie, na czym polega szkodliwość palenia papierosów
  • wie, dlaczego nie wolni pić alkoholu, wie jak ludzie zachowują się pod jego wpływem
  • wie, że pod żadnym pozorem nie wolni używać narkotyków
  • nie przyjmuje od kolegów i osób nieznajomych proszków oraz substancji nie znanych
  • wie, jak radzić sobie ze stresem
  • stara się unikać sytuacji stresogennych
  • wie, że lekarstwa może przyjmować jedynie za zgodą rodziców lub pracowników służby zdrowia
  • wie, kiedy działanie leków jest korzystne, a kiedy szkodliwe
  • rozumie znaczenie słowa: „lekomania”

  

Oczekiwane osiągnięcia uczniów po zakończeniu ścieżki edukacji zdrowotnej:

UCZEŃ:

  • lepiej zna siebie, swoje ciało, swoje środowisko,
  • rozpoznaje czynniki pozytywnie i negatywnie wpływające na zdrowie,
  • wie, jak troszczyć się o bezpieczeństwo swoje i innych w różnych sytuacjach,
  • potrafi wykonać toaletę ciała, przestrzega higieny osobistej i otoczenia,
  • ma poczucie własnej wartości, swoich możliwości,
  • rozpoznaje emocje, uczucia swoje i innych,
  • wykazuje tolerancję wobec odmienności innych osób,
  • rozumie, że zdrowie jest wartością, dzięki, której można realizować swe potrzeby i aspiracje życiowe,
  • dąży do zachowania zdrowia, kondycji, sprawności fizycznej,
  • zna i stosuje w praktyce zasady zdrowego odżywiania się,
  • potrafi sporządzić jadłospis,
  • przestrzega zasad pracy, nauki i wypoczynku,
  • potrafi zaplanować miejsce, czas pracy i wypoczynku, ułożyć plan dnia,
  • potrafi zaprezentować kilka metod radzenia sobie ze stresem,
  • umie rozwiązywać konflikty bez agresji,
  • potrafi godzić własne dobro z dobrem innych,
  • wyraża szacunek wobec innych, osób starszych, kalekich, chorych,
  • potrafi prawidłowo przejść przez jezdnię,
  • umie wykonać makietę skrzyżowania,
  • potrafi ubrać się stosownie do pogody,
  • rozumie potrzebę ochrony środowiska i czynnie realizuje ją w życiu codziennym,
  • umie segregować śmieci, właściwie używać pojemnika na śmieci, toalety publicznej,
  • jest gotowy do niesienia pomocy, szczególnie młodszym dzieciom,
  • wykazuje postawę odpowiedzialności za zdrowie w środowisku szkolnym.